اسپانیا در زمان قرون وسطی از نظر منابع برای تولید کاشی و سرامیک اسپانیایی بسیار غنی بوده است. حدود سال 711 و حتی پیش از آن در قسمتهای جنوبی و سواحل شرقی آن به ساخت کاشی میپرداختهاند. این محصولات بهعلت استفاده از رنگهای و طرحهای درخشان و متنوع، شهرت زیادی داشتند. در اوایل ساخت کاشی و سرامیک، از آنها برای طراحی و ساخت دیوارهها، پوشش کف و سقف بناها و همچنین ساخت قطعات هنری استفاده میشد.
پس از گذشت زمان، از کاشیهای زیبای اسپانیایی برای ساخت و تزیین کلیساها و همچنین قصرهای سلطنتی نیز استفاده شد. این هنر جلوه زیبایی را به مکانهای مختلفی که در آنها استفاده میشد، میبخشید و نقش و نگارهای روی آن بیانگر هنر و فرهنگ این کشور بود. با گسترش تولید و استفاده از کاشی و سرامیک، کمکم پای این محصولات برای دکوراسیون و زیباسازی خانههای مردم در سرتاسر اسپانیا نیز باز شد.
تاریخچه کاشی اسپانیایی
با گذشت زمان و پس از شکست خوردن آرمادای اسپانیایی در قرن شانزدهم (1588) صنعت سرامیک و کاشی سازی در اسپانیا رو به زوال رفت. این شکست موجب درهم شکستن قدرت و امپراطوری اسپانیا شده و کشور را در مشکلات بسیاری از نظر سیاسی و اقتصادی قرار داد. با اخراج مورها نیز از این کشور صنعت کاشیسازی تا نزدیک به یک قرن دچار رکودی اساسی شد. پس از دوران رکود، این کشور باز هم توانست صنعت کاشیسازی خود را رونق بدهد. البته باید در نظر داشت که کاشیهای ساخته شده در دوره رکود این صنعت را میتوان جزو بهترین و مرغوبترین کاشیهای این کشور دانست.
ایجاد لعاب با استفاده از اکسیدهای فلزی و شیشهای بر روی کاشیها، علاوه بر افزایش دوام و مقاومت آنها، از نظر بصری ویژگی درخشنده و چشمنواز بودن را به این کاشیها میبخشد. لعاب سفید یا شیری رنگ استفاده شده بر روی کاشی های اسپانیایی، همان لعاب قلع است.
این کاشیها تاثیرگرفته از فرهنگ اسلامی مورها بود و پس از سرامیک اسپانیایی در قسمت شمالی این کشور ساخته میشد. نام این کاشیها که در قرن هجدهم رایج شدند، تالاورا بود.
شهرهای سویا و کادیز در اندلس این کشور که در قسمتهای جنوبی اسپانیا قرار دارند، از شهرهای پیشرو در صادرات کاشی اسپانیایی به خارج از کشور بودند. محصولات اسپانیایی در حوزه دریای مدیترانه، اروپا و سپس سرتاسر جهان با استقبال خوبی روبهرو شد. بهطوری که میتوان گفت یکی از واردکنندگان اصلی کاشی های اسپانیایی کشور مکزیک بود.
وارادات کاشی اسپانیایی به ایران
همانطور که پیشتر نیز بیان شد، اسپانیا یکی از کشورهای سرآمد در زمینه تولید کاشی و سرامیک است. این کشور با تولید انواع سرامیک و کاشی در طرحهای خاص توانسته است مشتریان زیادی را از سراسر دنیا جذب کند. کاشی اسپانیایی دارای طرح و رنگهای خاصی است و کشورهای دیگر از جمله ایران برای استفاده از آنها لازم است تا این محصولات را وارد کنند. برخی از کارخانهها و شرکتهای تولید سرامیک داخل ایران، برای مشتریان خود سرامیک اسپانیایی را از این کشور وارد میکنند. کاشیهای اسپانیایی برای پوشش دیوار و کف مناسب هستند و مقاومت آنها در برابر خط و خش و آسیبهای فیزیکی بالا بوده که آنها را برای استفاده در مکانهای پرتردد مناسب میکند. نکته قابل توجه این است قیمت کاشی اسپانیایی کمی بالا بوده و این مورد موجب ایجاد محدودیتی در استفاده از آنها میشود.
استفاده از کاشی اسپانیایی برای نمای داخلی و خارجی ساختمانها مزایا و معایبی دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
مزایای استفاده از کاشی اسپانیایی
- این کاشی دارای طرح و رنگ منحصربهفرد است.
- مقاومت خوبی در برابر آسیبهای فیزیکی دارد و بهسادگی خط و خش برنمیدارد.
- برای پر کردن فضای میان کابینتها مناسب هستند.
- دارای طراحی کلاسیک و غیروابسته به مد روز است و به زبان دیگر این کاشیها از مد نمیافتند. همین موضوع نگرانی از استفاده از آنها را در دکوراسیون داخلی خانهها، برطرف میکند.
- این کاشی ها بهسادگی تمیز میشوند.
علاوه بر مزایایی که در بالا به آنها اشاره شد، این کاشی معایبی نیز دارد. برای داشتن انتخاب مناسب باید معایب هر انتخاب را نیز دانست و با آگاهی کامل نسبت به آنها پیش رفت.
معایب کاشی اسپانیایی
- قیمت بالای این کاشیها یکی از معایب آنها بهشمار میرود.
- کاشی اسپانیایی بهعلت سطح صیقلی دارای سطح اصطکاک پایین بوده و درنتیجه لغزنده هستند.
- این کاشیها بهسادگی گرم نمیشوند و بهویژه در فصلهای سرد، کمی حس سرد بودن را به پاها منتقل میکنند.
- نصب آنها سخت و زمانبر است.
- طرحهای چندبافتی کاشی اسپامیایی گاهی بهسختی تمیز میشوند.
- منعکس کردن نور در سطح این کاشی بهعلت سطح صیقلی آنها بسیار زیاد است و این موضوع استفاده از آنها را برای تمام فضاها مناسب نمیکند.
کاربرد کاشی های اسپانیایی
این کاشی با داشتن طرح و رنگهای متنوع برای استفاده در فضاهای مختلف مناسب هستند. کاشیهای طراحی شده برای نمای داخل میتواند جلوهای ویژه را در محل استفاده ایجاد کند. بهطور معمول از آنها در قسمتهایی از راه پلههای داخلی ساختمانها، فضاهای خالی میان کابینتها و یا قسمت پشت اجاق گاز و پشت سینک برای ایجاد تنوع و طرحهای چشمنواز استفاده میشود.
برای نمای خارجی ساختمانها نیز در قسمت راهپله و دیگر قسمتهای نما بسیار مناسب است. ضد آب بودن کاشی اسپانیایی آنها را برای استفاده در قسمتهایی که با آب و رطوبت سروکار دارند، نیز مناسب میکند. برای مثال حمام و سرویس بهداشتی، قسمت اوپن و جزیره آشپرخانهها و همچنین نمای خارجی ساختمان برای استفاده از کاشی اسپانیایی مناسب هستند.
در هنگام خرید کاشی اسپانیایی نیاز است که به کیفیت محصول توجه ویژهای شود. قسمتهایی از جمله آشپزخانه، سرویس بهداشتی و نمای خارجی که در معرض رطوبت، حرارت و سایر موارد دیگر قرار میگیرند، در صورتی که کاشی استفاده شده در آنها کیفیت پایینی داشته باشند، بهسرعت خراب شده و نیاز به تعویض یا تعمیر پیدا میکنند.
میزان سابخوردگی و سابپذیری کاشی و سرامیک، نقش پررنگی در مقاومت آنها در برابر خط و خش و آسیبهای فیزیکی دارد. هرچه سابپذیری کاشی بالاتر باشد و سطح آن صیقلیتر شده باشد، مقاومت آن نیز افزایش مییابد.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی کاشیهای اسپانیایی در طرحها و رنگهای متفاوتی از سنتی تا مدرن تولید میشوند. اگرچه ممکن است نوع اصل و سنتی این کاشیها از نظر قیمت بسیار پرهزینه باشند، اما با توجه به دوام و طول عمر بالا، میتوان از کیفیت آنها اطمینان داشت.